XVI MFG "Hulajgęba"

„Hulajgęba" to adaptacja powieści Witolda Gombrowicza "Ferdydurke" oraz fragmentów dziennika i refleksji autora rozrzuconych we "Wspomnieniach Polskich. Wędrówki po Argentynie" oraz "Rozmów z Gombrowiczem". Sam tytuł adaptacji jak i spektaklu został zaczerpnięty z jednego z rozdziałów "Ferdydurke" - "Hulajgęba i nowe przyłapanie".... W przedmowie do hiszpańskiego wydania Gombrowicz pisze, iż Forma zawsze wpycha człowieka w Niedojrzałość - "styl bycia jednej osoby wpływa na styl bycia drugiej" (PF, s.412), z tego stwierdzenia wyłania się najgłębszy sens powieści, iż człowiek w swej istocie na zawsze jest podszyty dzieckiem.
Spektakl jest nieśmiałą próbą skojarzenia wędrówki Dantego, Wergiliusza i Beatrycze po zaświatach "Boskiej Komedii" (piekło, czyściec i raj). Skojarzony z podróżą, jaką odbywa Bohater u boku prof. Pimki przez piekło szkoły, inteligencki czyściec Młodziaków, do źródła rajskiego dzieciństwa na dworze w Małoszycach. "Ferdydurke" via "Boska Komedia" to rodzaj gry z widzem, przekomarzanie się, zabawa w skojarzenia, którym rządzi "potworny kreator świata".
Problemy, z jakimi boryka się Bohater/ Dante, to znalezienie antidotum na niejednolitość świata, ukazanie postawy gracza, która sankcjonuje głupotę w mądrości i mądrość w głupocie, to w końcu obcowanie z piekłem i cierpieniem, jakie gotujemy sobie i innym. W obliczu wszelkich kryzysów społecznych i politycznych metodą Gombrowicza na rozpoznanie świata staje się ukazanie ludzkiego istnienia jako nieustającej walki z rodzącą się formą, a także paradoksalny zachwyt i fascynacja stereotypem. Ekscentryczne przygody i postanowienia Bohatera są nieustannie komentowane przez niego samego, co wprowadza swoisty ton żartobliwej refleksji filozoficznej.
Powieść Gombrowicza, napisana w roku 1937, jest wciąż aktualna, wstrząsająca, bolesna i śmieszna. W tym kontekście " Hulajgęba" to wędrówka po peryferiach człowieka. W Białostockim Teatrze Lalek w planie żywym i planie teatru formy zyskuje, jak nam się wydaje, jeszcze rozleglejsze znaczenie, stając się swobodną fantazją o byciu człowieka w świecie.

„Gęby hulają, że miło na nie patrzeć. Reżyser zapowiadał, że chce pokazać człowieka w matni innych ludzi i próbę wydostania się z takiego układu. Czy jest to możliwe? Czy możemy mieć tylko kolejne gęby? Gęby są nam wciąż przyprawiane i z tym trzeba się pogodzić. „Jesteśmy skazani na drugiego człowieka" – przypomina Śmigasiewicz. I taki przekaz wybrzmiewa ze sceny. 
Mimo całego humoru zaduma w końcu przyjdzie, a z nią kolejne pytania na temat ludzkiego istnienia. Brawa dla reżysera i całej teatralnej ekipy, która z taką pasją i wyczuciem klasyki przypomniała twórcze i egzystencjalne dylematy Witolda Gombrowicza.”

Anna Dycha, „Dziennik Teatralny Podlasie”

Premiera 27.03.2024

Fot. Krzysztof Bieliński